Vogels in de winter

Een bericht van Nico de Haan

Nico de Haan

Nederland en België liggen in een klimaatsgebied dat door de overheersende wind uit zee, sterk onderhevig is aan de invloed van de Noordzee. Hoe verder van de kust des te geringer de invloed van de zee. Strenge winters in onze regio zijn dan ook eerder uitzondering dan regel.

Zeeklimaat en winter

Juist door het wisselvallige karakter van ons klimaat, nu eens sneeuw, ijs, vorst en ijzel en dan weer regen of zacht weer, zijn onze winters voor alle vogels een moeilijke periode om door te komen. Die kwakkelwinters stellen het uithoudingsvermogen van plant en dier op de proef, vooral de insecteneters met hun fijne puntsnaveltjes, moeten in die paar uren van de korte dag hard werken om hun kostje bijeen te scharrelen. De gebieden waarin de vogels op zoek konden gaan naar iets eetbaars waren vroeger aanzienlijk groter. De akkers boden veel meer zaden en kruiden, die nu door speciale selectietechnieken niet meer tussen het zaaigraan te vinden zijn (akkeronkruiden zijn bijna allemaal zeldzaam geworden in Nederland).

Te weinig paardenpoep op straat

Waar ooit het paard als trek- en lastdier op de boerderijen in gebruik was, daar pruttelt nu de dieselmotor van de tractor, die geen mest voor de vogels laat vallen! Vroeger hadden de vogels het in de winter op het platteland makkelijker, maar voor de vogels in de buurt van de stad hoeft de winter beslist geen zorgelijke tijd te zijn. In en rond de stad is altijd wel wat afval voor ze te vinden. Vogels worden op heel wat verschillende manieren door ons van voedsel voorzien. De meest directe manier is het strooien van zaden en het aanbieden van ander vogelvoer in de winter, maar indirect profiteren de vogels op veel grotere schaal van onze activiteiten. In plantsoenen staan vaak besdragende heesters en veel tuinen worden tegenwoordig opgesierd door een vuurdoorn waarvan de takken in de herfst vol met lekkere rode bessen zitten. Merels, kramsvogels en koperwieken vullen hiermee hun vetvoorraad aan waardoor hun kansen om de winter te overleven aanzienlijk stijgen.

Energiehuishouding

Vogels hebben een lichaamstemperatuur die hoger ligt dan bij ons mensen. Bij ons schommelt de temperatuur rond de 37° celsius. Het spreekt voor zich dat een vogel eersteklas voedsel moet hebben om dat energieverslindende vliegen en het koude overnachten in de winter vol te houden. Kleine vogels verliezen bij strenge vorst in één nacht ongeveer een tiende deel van hun lichaamsgewicht om hun lijf op temperatuur te houden. Ze moeten in zo' n geval een temperatuurverschil van 50 c overbruggen. Het is dan ook verstandig van mensen als ze in de winter hun kat binnen houden! Het is dus duidelijk dat juist in een winterperiode, als vogels extra veel energie nodig hebben ze die moeten vinden in prima voedsel. Voedsel waar vetten inzitten en eiwitten, suikers, vitaminen, zouten etc. In zaden, noten, insecten en vis is dat allemaal zeker aanwezig, dat is dus goed vogelvoer.

Extra jongen produceren!

Vogels mag je het hele jaar voeren. Als ze te veel krijgen, laten ze het wel liggen. Maar meestal weten ze een lekker hapje wel te waarderen. Vogels zijn net mensen en een gevarieerd dieet houdt ze fit en vitaal. Bij strenge winters gaan er meer vogels dood door voedselgebrek, vooral de specialisten zoals viseters en muizenvangers hebben het moeilijk. Met extra grote legsels in het daaropvolgende voorjaar proberen ze de verliezen weer aan te vullen. Dat lukt alleen als er voldoende voedsel te vinden is in het broedgebied.

Bekijk ons vogelvoer