Direct naar:
Natuurlijke bestrijding eikenprocessierups
Preventieve bestrijding voor bedrijven en gemeentes
Veelgestelde vragen over de eikenprocessierups
Over de eikenprocessierups
De eikenprocessierups is een rups die tussen april en eind juli veel gevonden kan worden op eikenbomen. Toch kunnen de brandharen van de rups vaak nog tot ver in het najaar en zelfs in de winter voor overlast zorgen. De eikenprocessierups heeft namelijk rond de 700.000 microscopische brandharen van +-0.25 mm lang. Wanneer de processierups gevaar constateert in zijn omgeving, zal deze zijn brandharen inzetten als verdedigingsmiddel. Deze brandharen veroorzaken vervolgens de veelbekende klachten zoals jeuk, rode bultjes en kortademigheid.
Zoals de naam al doet vermoeden, komt de eikenprocessierups veel voor op verschillende soorten eikenbomen, waar de rups in grote getale eikenbladeren eet. Daarnaast kan de rups ook regelmatig gevonden worden op andere boomsoorten zoals de beuk en de berk, wanneer de eiken in de omgeving al ver overbezet zijn. Doordat het voorjaar warmer is dan vroeger, krijgt deze rups volop de mogelijkheid om zich te ontwikkelen en overlast te veroorzaken. Ook de afwezigheid van natuurlijke vijanden speelt een belangrijke rol, dit komt doordat er te eentonig wordt aangeplant en doordat we bermen en ruigtes te frequent en te kort maaien. Natuurlijke vijanden in de vorm van bijv. insecten krijgen daardoor geen kans Daarom moeten er meer preventieve maatregelen genomen worden om de verspreiding van deze rups in te perken.
De eikenprocessierups komt in verschillende stadia voor, zoals in bovenstaande illustratie te zien is. Er wordt tegenwoordig ook al veel gebruik gemaakt van natuurlijke oplossingen, in plaats van chemische bestrijding. Wil je voorkomen dat de rups in jouw omgeving veel overlast veroorzaakt? Dan kun je in de verschillende stadia verschillende stappen ondernemen om minder eikenprocessierupsen terug te zien in jouw omgeving. Deze maatregelen zullen er niet voor zorgen dat in een keer alle eikenprocessierupsen in een keer zullen verdwijnen, maar dragen zeker bij om de overlast in te perken.
Natuurlijke vijanden
De eikenprocessierups heeft verschillende natuurlijke vijanden die elk op hun eigen manier raad weten met deze rups. Vogels, vleermuizen, sluipvliegen en sluipwespen zijn allen in een ander stadium nuttig om de overlast te verminderen. Zo kun je het hele jaar door maatregelen nemen om de populatie van de eikenprocessierups terug te dringen. Doordat tuinen en gazons de laatste jaren steeds strakker ingericht werden, waarbij veel tegels gebruikt worden, maar ook door het eerder genoemde maaibeleid, zijn de populaties van de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups afgenomen. Dit is ook een van de redenen waarom de overlast de afgelopen paar jaar zo toegenomen is. Het komt erop neer dat we hierdoor de balans kwijt zijn en de eikenprocessierups hiervan heeft kunnen profiteren.
De koolmees
De koolmees is uitgegroeid tot een veelgebruikte natuurlijke bestrijder van de eikenprocessierups. Dit komt doordat de koolmees de eikenprocessierupsen in toenemede mate eet in verschillende stadia van de levenscyclus. Niet alleen eet de koolmees de eikenprocessierups als jonge rups zonder brandharen. Hij heeft namelijk ook zo zijn trucjes om de volgroeide rups te ontdoen van zijn brandharen en deze te eten. Daarnaast is de koolmees meest voorkomende vogel van België en komt hij vrijwel overal in ons land voor. De koolmees is het meest productief in het bestrijden van de processierups in de periode van april tot juli, maar let op: veel koolmezen nestelen zich al eerder in het jaar. Zorg er daarom voor dat de nestkasten, met een invliegopening van 32mm, al voor april ophangen.
Bekijk nestkasten voor koolmezen
Andere vogels
Niet alleen de koolmees maar verschillende andere vogels staan erom bekend niet vies te zijn van een eikenprocessierups als lunch. Van spreeuwen, boomklevers, spechten, wielewaal, kauwen, koekoek en vinken is bekend dat zij de eikenprocessierups eten in elk stadium, met of zonder brandharen.
Van de pimpelmees, boomklever, winterkoning, roodborst en boomkruiper is bekend dat zij de eikenprocessierups eten in de vroege stadia, waarbij de rups nog geen brandharen heeft ontwikkeld.
Wil je de eikenprocessierups terugdringen met de hulp van andere vogels dan de koolmees? Dan heb je nestkasten met andere groottes invliegopeningen nodig. Zo maakt de pimpelmees gebruik van nestkasten met een invliegopening van 28mm en gebruiken mussen een invliegopening van 34mm. Meer informatie over welke invliegopening nodig is voor welke vogel? Meer informatie hierover kan bij de onderstaande link gevonden worden. Onderzoek altijd eerst welke vogels er al veel in je omgeving voorkomen voordat je besluit een nestkast op te hangen.
Bekijk nestkasten voor andere vogels Informatie over invliegopeningen
De vleermuis
Verschillende soorten vleermuizen kunnen een bijdrage leveren in een preventieve bestrijding tegen de eikenprocessierups, mits je deze in de goede periode inzet. Vleermuizen zoals de grootoorvleermuizen en laatvliegers eten namelijk graag de nachtvlinder tot welke de eikenprocessierups zich ontpopt. In een nacht kan één vleermuis wel 100 nachtvlinders eten, wat uiteindelijk 25.000 processierupseitjes kan schelen. De vleermuis is het meest effectief in de bestrijding van de processierups in de periode van juli tot in september wanneer hij de vlinders opeet die eitjes voor het volgend jaar leggen. De vleermuis is daarom zeer effectief in de preventieve aanpak voor het jaar erna.
Bekijk kasten voor vleermuizen
Insecten
De sluipwesp/vlieg eet zelf niet de processierups of vlinder maar legt zijn eitjes op de processierups. Vervolgens eten de larven de processierups van binnenuit op. De sluipwesp en sluipvlieg hebben zich geëvolueerd tot een parasitaire soort die zich gespecialiseerd heeft om te leven van rupsen zoals de eikenprocessierups. De larven blijven daarnaast achter in het nest van de eikenprocessierups om het jaar erna te ontpoppen waardoor de bestrijding meteen weer opnieuw begint in het nieuwe seizoen.
Wil je sluipwespen of sluipvliegen aantrekken om de eikenprocessierups te bestrijden? Plant dan wilde bloemenmixen die deze dieren aantrekken!
Bekijk bloemen- en plantenmixen
Natuurlijke bestrijding eikenprocessierups
Natuurlijke bestrijding heeft zich al effectief bewezen. Zo zijn meerdere gemeenten al gestart met het bevorderen van de natuurlijke vijanden van de rups in omgevingen met veel eiken. Zo hing de gemeente van Rotterdam in Nederland afgelopen jaar in het Kralingse Bos al preventief vleermuiskasten op om de overlast van dit jaar in te perken Ook worden er vaak nestkasten voor koolmezen opgehangen en worden er wilde planten aangeplant die sluipwespen en gaasvliegen aantrekken.
Natuurlijke bestrijding is daarnaast beter voor de natuur. Waar natuurlijke oplossingen vaak alleen de eikenprocessierups raken, daar zijn chemische bestrijdingsmiddelen vaak te algemeen. Hierdoor lijdt de natuur eronder wanneer er chemische middelen gebruikt worden. Daarnaast is de kans altijd groot dat de processierups uiteindelijk resistent wordt tegen het bestrijdingsmiddel en er weer opnieuw gezocht moet worden naar oplossingen.
Wat kan ik zelf bijdragen aan de bestrijding van de eikenprocessierups?
Om zelf de eikenprocessierups in je omgeving te bestrijden, kun je nestkasten ophangen voor de natuurlijke vijanden van deze rups. Let er hierbij op dat je nestkasten koopt voor de vogels die in jouw omgeving voorkomen. De koolmees koolmeest komt vrijwel overal in België voor en is daardoor ook een van de bekendste natuurlijke vijanden in België. De koolmees maakt gebruik van nestkasten met een invliegopening van 32 mm. Pimpelmezen, spreeuwen, boomklevers, kauwen, mussen en andere vogels die de rups graag eten, gebruiken echter weer andere invliegopeningen. Kijk daarom welke nestkast het meest geschikt is voor de vogels in jouw omgeving.
Bekijk nestkasten Informatie over invliegopeningen
28mm nestkasten
Veel vleermuizen vliegen overal waar naast schuilplekken ook insecten te vinden zijn. In België zitten 23 verschillende soorten vleermuizen die elk weer hun eigen voorkeuren hebben. Vleermuizen vliegen, behalve in bossen, ook in tuinen, parken, langs lanen, ect. Afhankelijk van het biotoop zijn de soorten vleermuizen ook weer verschillend.
Door in een omgeving met veel eikenprocessierupsen vleermuiskasten op te hangen, biedt je vleermuizen een verblijfsplek in een voedselrijke omgeving waar zij naar hartelust kunnen jagen op de nachtvlinder. Vleermuizen zoeken elkaar regelmatig op om warm te blijven en kunnen kieskeurig zijn in hun verblijf. Voor de kleinere tuin is een eenvoudig verblijf zoals een zomer- of paarverblijf afdoende, maar het wordt aangeraden om verschillende vleermuiskasten op verschillende locaties en windrichtingen op te hangen om de vleermuizen een keuze te bieden.
Het is daarnaast bij het ophangen van vleermuiskasten belangrijk om rekening te houden met de voorkeuren van de vleermuis. Hang een vleermuiskast altijd op een zo donker mogelijke plek en lees onze andere tips over het ophangen van vleermuiskasten. Aangezien de nachtvlinder zich ontpopt vanaf eind juli, is dit de periode waarin vleermuizen het meest effectief bijdragen aan de bestrijding van de processierups.
Bekijk vleermuiskasten
Vleermuizenkasten
Wilde planten en bloemen trekken sluipwespen, sluipvliegen en andere insecten aan die de processierups bestrijden. Wil je daarom je tuin of omgeving op een kleurrijke manier inrichten en toch de bestrijding van de processierups bevorderen? Plant dan inheemse bloemen en plantensoorten die gaasvliegen, sluipwespen en sluipvliegen aantrekken. Daarnaast zijn er verschillende bloemenmixen die insecten en vogels aantrekken die de eikenprocessierups bestrijden. Plant deze bloemen en zadenmixen in de buurt van eikenbomen voor de meest optimale resultaten.
Bekijk bloemenmixen
Zeker wanneer je verschillende van bovenstaande combineert, zul je merken dat de eikenprocessierups veel minder aanwezig is. Omdat de vleermuizen, vogels en insecten elk hun eigen rol op verschillende momenten in de levenscyclus van de eikenprocessierups hebben, kan de overlast van de eikenprocessierups op deze manier succesvol teruggedrongen.
Preventieve bestrijding voor bedrijven & gemeentes
Ben je op zoek naar advies om de eikenprocessierups in je omgeving op een natuurlijke wijze te bestrijden? Of heb je al een duidelijk beeld hoe je dit wilt doen en ben je op zoek naar producten om je hierbij te helpen voor grootschalige projecten?
Onze collega’s van Vivara Pro hebben enorm veel kennis en ervaring en staan graag voor je klaar. Neem snel contact op via https://www.vivarapro.nl/contact
Veelgestelde vragen over de eikenprocessierups
Hoe is deze plaag ontstaan en waarom zijn er de laatste jaren zoveel eikenprocessierupsen?
De eikenprocessierups kwam al langere tijd voor in Europa, maar is sinds de jaren 90 op steeds meer plekken in de BeNeLux actief. De aanwezigheid van eiken is een voorwaarde voor het bestaan van deze rups. De aanwezigheid van het aantal eiken staat niet in verhouding met de rest van de natuur, én er is te weinig aanbod van andere bomensoorten. Daarbij zijn wij, oftewel de mensheid, de veroorzaker van deze plaag die nu ons land teistert. Immers de trend is steeds meer strakke tuinen, strakke bermen, weinig wilde bloemen, weinig onderhoud dus ook de aanwezigheid van natuurlijke vijanden wordt steeds kleiner. Daarbij was er in het verleden relatief weinig aandacht voor de bestrijding of voorkoming. Dat is momenteel wel anders. Nooit gedacht dat zo’n klein beestje zo’n aandacht naar zich toe kon trekken. Om de rupsenpopulatie terug te dringen moet de biodiversiteit gestimuleerd van de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups.
Hoe kan ik voorkomen dat de eikenprocessierups in mijn omgeving overlast veroorzaakt?
Volledig voorkomen is helaas niet mogelijk. Wel kun je maatregelen treffen om de overlast in jouw omgeving zo laag mogelijk te houden door de omstandigheden voor natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups te verbeteren. Zo kun je vogelnestkasten of vleermuiskasten ophangen, of kun je wilde bloemen en planten aanplanten rondom eikenbomen. Lees meer over de maatregelen die je kunt treffen.
In welke bomen zit de processierups?
Eikenprocessierupsen komen voornamelijk voor in eiken. De eik waarin de rups het meest voorkomt in België is de zomereik, maar ook in de moseik en de Hongaarse eik kan de rups zich nestelen. Daarnaast houdt het kennisplatform processierups de laatste jaren ook de dennenprocessierups in de gaten. Deze rups komt nu nog voornamelijk voor in Spanje en Frankrijk, maar wordt de laatste jaren ook al bij de grens van België gevonden. Mocht je op vakantie gaan naar deze landen, hou dan ook goed de den, lariks, douglas en ceder in de gaten.
Is de eikenprocessierups gevaarlijk (voor honden)?
Naast de overlast die eikenprocessierupsen kunnen veroorzaken (jeuk, bultjes, irritatie), is de eikenprocessierups ook gevaarlijk voor de gezondheid. De losgelaten brandharen van de rups kunnen in de luchtwegen terechtkomen en kortademigheid veroorzaken, of in de ogen terechtkomen en in ernstige gevallen hiermee zelfs blindheid veroorzaken.
Ook voor honden brengt de processierups gezondheidsrisico's met zich mee. Zo kunnen de klachten die bij mensen optreden ook bij honden optreden. Daarnaast bestaat er voor spelende honden een risico dat zij in een nest op de grond gaan staan of bijten. Hierdoor kunnen de klachten snel en ernstig optreden. Let daarom goed op wanneer je je hond zonder aanlijning rond laat lopen. Mocht je hond toch verschijnselen vertonen, ga dan direct naar de dierenarts!
Is de eikenprocessierups besmettelijk?
Nee, de haartjes zijn de oorzaak van de bultjes, irritatie en kortademigheid. Deze bultjes kunnen niet overgedragen worden van mens op mens. Alleen wanneer je zelf ook in aanraking bent geweest met de eikenprocessierups, kan bij jou een reactie voorkomen.
Waar komt de eikenprocessierups voor?
De eikenprocessierups kan overal in België voorkomen. Wel is in de laatste paar jaren de overlast het grootst geweest in Limburg en Antwerpen, maar ook in Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen was er veel overlast.
Ook in het buitenland komen de eiken- en dennenprocessierups op een aantal plekken voor. In Duitsland kan de eikenprocessierups op veel plekken gevonden worden, terwijl Frankrijk en Spanje daarnaast ook nog eens last hebben van de dennenprocessierups. Controleer daarom altijd goed van tevoren of een van deze rupsen overlast veroorzaakt in het gebied waar je op vakantie wilt.
Wanneer is de eikenprocessierups actief?/Wanneer is de eikenprocessierups weer weg?
De eikenprocessierups heeft een levenscyclus van ei tot vlinder.Om zichzelf te beschermen ontwikkelt deze rups brandharen om mogelijk gevaar af te weren. Deze haren zijn meestal in mei volledig ontwikkeld, daarom is in deze periode tot begin-midden juli de overlast het grootst. Haren uit eerdere nesten kunnen nog verschillende jaren tot overlast zorgen. Daarom is het belangrijk om de rups te bestrijden voordat deze zijn brandharen ontwikkelt. Kijk hier hoe je zelf bij kunt dragen aan de bestrijding van deze rups.
Wanneer kan ik de eikenprocessierups bestrijden?
Veel mensen beginnen met de bestrijding van de eikenprocessierups als ze al last ondervinden van de brandharen, in mei, juni en juli. Zodra deze klachten opspelen is het al te laat, de eikenprocessierups heeft dan al al zijn brandharen ontwikkeld. Speel daarom hierop in door al in de winter nestkasten op te hangen waarin koolmezen, of andere vogels die de rups eten, zich kunnen nestelen. Daarnaast kun je in de zomer vleermuiskasten ophangen waarin vleermuizen zich kunnen nestelen. Deze eten tussen begin juli en september de nachtvlinder die de eitjes van de eikenprocessierups legt op. Met deze maatregelen zal de populatie aan eikenprocessierupsen steeds meer afnemen per jaar. Mocht je op zoek zijn naar een snelle oplossing omdat je klachten ondervind van de eikenprocessierups, schakel dan een gecertificeerde bestrijder in, die de nesten voor je komt opzuigen. Maak geen gebruik van chemische bestrijding omdat dit ernstige gevolgen kan hebben voor het ecosysteem, waardoor de rups het jaar erna met nog meer terug kan komen.